Sproeten, ook wel efeliden genoemd, zijn kleine, lichtbruine tot roodbruine pigmentvlekjes die meestal voorkomen op lichaamsdelen die veel in de zon komen, zoals het gezicht, de armen, schouders en bovenrug. Ze zijn plat, rond of ovaal en variëren in grootte van enkele millimeters tot soms iets groter.

Sproeten ontstaan doordat bepaalde pigmentcellen in de huid (melanocyten) extra melanine aanmaken onder invloed van zonlicht. Bij mensen met een genetische aanleg worden deze pigmentcellen sneller geactiveerd, waardoor sproeten zich vormen en in de zomer donkerder kunnen worden. In de winter vervagen ze vaak weer.

Sproeten zijn volledig goedaardig en hoeven niet behandeld te worden. Toch vinden sommige mensen ze storend, terwijl anderen ze juist als iets moois zien.

Lees ook onze blog: Pigmentvlekken in het gezicht!

De belangrijkste oorzaken van sproeten zijn:

1. Genetische aanleg

Sproeten zijn erfelijk. Hebben je ouders of grootouders sproeten? Dan is de kans groot dat jij ze ook ontwikkelt. Vooral mensen met een lichte huid en rood of lichtbruin haar (huidtype I en II) zijn gevoeliger voor het ontwikkelen van sproetjes.

2. Zonlicht (UV-straling)

Zonder zon ontstaan er geen zichtbare sproeten. UV-licht stimuleert de pigmentaanmaak in de huid, wat bij mensen met aanleg leidt tot de vorming van sproeten. Ze kunnen daardoor in de zomer donkerder en zichtbaarder worden, en in de winter weer vervagen.

3. Huidtype

Lichte huidtypes bevatten minder melanine over het algemeen, maar reageren gevoeliger op zonlicht. Daardoor zijn ze vatbaarder voor sproetvorming.

Hoewel sproeten geen schade aan de huid veroorzaken, vraagt een huid die gevoelig is voor sproeten om extra bescherming, met name tegen zonlicht. Hier zijn enkele verzorgingstips:

1. Dagelijkse zonbescherming

Gebruik elke dag een breedspectrum zonnebrandcrème met minstens SPF 30, ook in de winter. In de zomer of bij felle zon is SPF 50 aan te raden. Dit helpt om nieuwe sproeten te voorkomen én bestaande sproeten minder donker te maken.

2. Zon vermijden op piekmomenten

Blijf zoveel mogelijk uit de zon tussen 11:00 en 15:00 uur. Zoek de schaduw op, draag een hoed of pet en beschermende kleding.

3. Milde huidverzorging

Kies huidverzorgingsproducten zonder alcohol of parfum als je een gevoelige huid hebt. Sproeten zelf zijn geen beschadigde huid, maar een gevoelige huid reageert soms sterker op externe invloeden.

4. Make-up gebruiken?

Je kunt sproeten prima laten zien of juist egaliseren met make-up, afhankelijk van je voorkeur. Gebruik minerale foundations of getinte zonnebrandcrèmes als je sproeten niet wilt benadrukken. Wil je ze accentueren? Dan is een lichte, transparante make-up een mooie optie.

In de meeste gevallen zijn sproeten volledig onschuldig en is er geen medische controle nodig. Ze ontstaan door genetische aanleg en zonlicht, en veranderen vaak met de seizoenen – donkerder in de zomer, lichter in de winter. Toch is het belangrijk om alert te blijven op veranderingen in je huid, zeker als je veel sproeten hebt of een lichte huid die gevoelig is voor UV-schade.

Hoewel sproeten zelf geen risico op huidkanker vormen, kunnen ze de huid kwetsbaarder maken voor zonneschade. Daardoor kan het moeilijker zijn om verdachte plekjes op tijd te herkennen.

Let op bij de volgende signalen:

• Een sproet die snel verandert in grootte, vorm of kleur
• Een sproet die gaat jeuken, bloeden of korstjes vormt
• Een vlek die donkerder of grilliger is dan je andere sproeten
• Nieuwe vlekken die plotseling ontstaan zonder zonblootstelling
• Vlekken die er anders uitzien dan de rest – ook wel het “ugly duckling sign” genoemd

Twijfel je of iets een gewone sproet is? Laat het controleren door een huisarts of dermatoloog. Een snelle beoordeling kan veel onzekerheid wegnemen én voorkomt dat een mogelijk kwaadaardige plek onopgemerkt blijft.

Bekijk hieronder alle kennisbank artikelen