Pigment is een verzamelnaam voor kleurstoffen die in het lichaam voorkomen. Het belangrijkste pigment in de huid is melanine, dat wordt geproduceerd door gespecialiseerde huidcellen die melanocyten heten. Deze cellen bevinden zich in de onderste laag van de opperhuid (de epidermis). Melanine bepaalt in grote mate de natuurlijke huidskleur, haarkleur en oogkleur van ieder mens.

De hoeveelheid en verdeling van melanine verschilt per persoon en is grotendeels erfelijk bepaald. Mensen met een lichte huid hebben minder melanine en zijn daardoor gevoeliger voor zonverbranding. Mensen met een donkere huid hebben juist meer melanine, waardoor hun huid vaak beter beschermd is tegen UV-straling. Toch kan bij elke huidtype een verstoring van het pigment optreden.

Pigment heeft daarnaast een belangrijke beschermende functie: het absorbeert ultraviolette straling van de zon en voorkomt daarmee schade aan het DNA in de huidcellen. Dit mechanisme is cruciaal, omdat te veel UV-schade kan leiden tot huidveroudering en zelfs huidkanker.

Lees ook onze blog: Alles over pigmentvlekjes, ouderdomsvlekjes en hyper pigmentatie!

Pigment zelf is microscopisch klein en onzichtbaar voor het blote oog. Pas wanneer veel pigment samenkomt, wordt het zichtbaar in de vorm van kleurverschillen in de huid. Dit kan zich op verschillende manieren uiten:

• Egaal verdeeld pigment: geeft de huid een gelijkmatige tint.
• Ongelijk verdeeld pigment: kan leiden tot sproeten, moedervlekken of pigmentvlekken.
• Hyperpigmentatie: hierbij ontstaat er een ophoping van melanine, wat zorgt voor donkere vlekken of verkleuringen.
• Hypopigmentatie: dit is het tegenovergestelde; er is minder pigment aanwezig waardoor lichtere plekken zichtbaar worden.

Pigmentvlekken kunnen variëren in grootte, kleur (van lichtbruin tot bijna zwart) en locatie. Ze komen vaak voor op plekken die veel aan de zon worden blootgesteld, zoals het gezicht, de handen, de hals en de armen.

Het ontstaan van pigment is een natuurlijk biologisch proces dat wordt gestuurd door melanocyten. Wanneer de huid in aanraking komt met UV-straling, wordt er een signaal gestuurd naar deze cellen om melanine te produceren. Dit proces noemen we melanogenese. Het nieuw aangemaakte pigment verplaatst zich naar de bovenste huidlagen en beschermt zo tegen verdere schade.

Toch zijn er meerdere factoren die kunnen zorgen voor een verstoring van dit proces:

1. Zonlicht
   Blootstelling aan de zon is de grootste boosdoener. Bij overmatige of herhaalde blootstelling ontstaat er een overproductie van melanine. Dit leidt vaak tot donkere vlekken of ongelijkmatige verkleuring.
2. Hormonale veranderingen
   Tijdens de zwangerschap of bij gebruik van hormonale anticonceptie kunnen hormonen de aanmaak van melanine beïnvloeden. Dit kan leiden tot melasma (ook wel zwangerschapsmasker genoemd).
3. Huidveroudering
   Naarmate de huid ouder wordt, neemt de kans op zogeheten ouderdomsvlekken of zonnevlekken toe. Dit komt doordat de huid jarenlange UV-schade opslaat en dit zichtbaar wordt in de vorm van pigmentvlekken.
4. Ontstekingen of huidbeschadiging
   Na acne, eczeem, wondjes of andere ontstekingen kan de huid donker verkleuren. Dit noemen we post-inflammatoire hyperpigmentatie (PIH).
5. Medicijngebruik
   Sommige medicijnen en cosmetische producten kunnen pigmentvorming beïnvloeden. Dit kan leiden tot overmatige of juist verminderde pigmentatie.

Pigmentvlekken verdwijnen meestal niet vanzelf, maar met de juiste huidverzorging kun je ze zichtbaar verminderen en voorkomen dat ze donkerder worden. Consistentie is hierbij het sleutelwoord.

1. Zonbescherming – de belangrijkste stap

De allerbelangrijkste maatregel tegen pigmentvlekken is dagelijks gebruik van zonnebrandcrème. Kies altijd voor een crème met minimaal SPF 30, bij voorkeur SPF 50, en breng deze elke ochtend aan. Vergeet niet opnieuw te smeren als je veel buiten bent. UV-straling is namelijk dé grootste trigger voor pigmentvorming.

2. Zachte reiniging

Gebruik een milde reiniger die de huid schoonmaakt zonder haar natuurlijke barrière aan te tasten. Vermijd agressieve scrubs en harde zepen: deze kunnen de huid irriteren, waardoor pigmentvlekken juist verergeren.

3. Actieve ingrediënten in huidverzorging

Bepaalde werkstoffen kunnen helpen pigmentvlekken lichter te maken en de huid egaler te laten ogen:

• Vitamine C – een krachtige antioxidant die pigmentvorming kan remmen en zorgt voor een stralendere teint.
• Niacinamide – kalmeert de huid en vermindert ongelijkmatige verkleuringen.
• Retinol – stimuleert celvernieuwing, waardoor pigmentcellen sneller afschilferen en plaatsmaken voor frisse huid.
• Exfolianten (AHA’s en BHA’s) – helpen dode huidcellen verwijderen en maken de huid gladder en egaler.

4. Hydratatie

Een goed gehydrateerde huid herstelt beter en is minder gevoelig voor irritatie. Gebruik dagelijks een gezichtscrème met hydraterende ingrediënten zoals hyaluronzuur, glycerine of ceramiden om de huidbarrière te versterken.

5. Geduld en consistentie

Pigmentproblemen verdwijnen niet binnen een paar dagen. Het kan weken tot maanden duren voordat zichtbare verbetering optreedt. Door dagelijks je huid goed te beschermen en te verzorgen, voorkom je nieuwe vlekken en verbeter je geleidelijk de huidstructuur en teint.

Lees ook onze blog: Hoe voorkom je pigmentvlekken?

Bekijk hieronder alle kennisbank artikelen